Coder Tiger

Học lập trình dễ hay khó?

Trước hết, tôi không thể trả lời ngắn gọn là “dễ” hay là “khó” được. Bởi vì “dễ” hay “khó” nó phụ thuộc vào người học. Đối với những người yêu thích và biết phương pháp học đúng đắn, phù hợp thì sẽ thấy dễ. Còn nếu không thích hoặc học sai cách thì sẽ thấy lập trình là khó.

Vậy nên nếu bạn không phải là người thích viết các dòng code, tôi khuyên bạn không nên cố lao đầu vào ngành này. Vẫn còn nhiều ngành khác có thu nhập tốt và có thể sẽ phù hợp với bạn hơn. Còn nếu bạn cảm thấy mình thật sự là người thích việc phát triển phần mềm, nhưng lại chưa biết phương pháp học đúng cách, thì chuỗi bài viết này chính là dành cho bạn.

Để bạn dễ hình dung hơn thì tôi muốn so sánh việc học ngôn ngữ lập trình với một môn rất gần gũi với chúng ta đó chính là tiếng Anh. Tôi xin khẳng định rằng việc học một ngôn ngữ lập trình mới dễ hơn việc học tiếng Anh nhiều lần. Thật vậy, bạn nghĩ phải học bao lâu để sử dụng tiếng Anh tốt ở mức độ cơ bản, tức là bạn có thể nghe hiểu người khác, và nói cho người khác hiểu trong những cuộc đàm thoại cơ bản? Theo tôi, điều đó đòi hỏi bạn phải rèn luyện tiếng Anh trong thời gian ít nhất là một vài năm. Mà tôi cũng chưa thật sự gặp được một ai ở ngoài đời, chỉ tốn một năm học tiếng Anh lại có thể giao tiếp tốt ở mức độ cơ bản. Tất nhiên là tôi không cho rằng việc đấy là không thể. Tuy nhiên bạn hẳn phải đồng ý với tôi là đa số mọi người cần thời gian vài năm để rèn luyện tiếng Anh trước khi có thể sử dụng nó trong giao tiếp hàng ngày.

Trong khi đấy để sử dụng tốt một ngôn ngữ lập trình mới hoàn toàn trong công việc, bạn cần không tới một năm nếu học đúng cách. Tất nhiên là để sử dụng tốt một ngôn ngữ trong công việc thì ngoài kiến thức về ngôn ngữ đấy, bạn còn cần phải biết một số kiến thức khác. Tuy nhiên bạn nên nhớ cho, để sử dụng tiếng Anh hay tiếng Việt tốt trong giao tiếp hàng ngày bạn cũng cần có kiến thức khác, ví dụ như kiến thức thường thức về khoa học, xã hội. Thế nên nhìn mặt nào thì việc học một ngôn ngữ lập trình mới vẫn dễ hơn học tiếng Anh.

Tóm lại, tôi có thể khẳng định, nếu yêu thích và biết phương pháp thì học lập trình không quá khó.

Tìm việc làm lập trình dễ hay khó?

Lại một lần nữa tôi không thể trả lời ngắn gọn là dễ hay khó được bởi vì dễ hay khó phụ thuộc vào người tìm việc là chính. Lấy ví dụ, chính bản thân của tôi khi mới ra trường đã rải CV rất nhiều công ty, cũng có một số công ty gọi phỏng vấn, nhưng rốt cuộc tôi vẫn không tìm được việc làm mong muốn. Ấy là bởi vì tôi chưa biết phương pháp đúng. Sau khi đã tìm được đúng phương pháp, thì những năm trở lại đây (khoảng 5 năm gần đây), tôi đã nhảy việc vài lần và cảm thấy khá dễ dàng. Không những tôi cảm thấy dễ dàng khi chủ động tìm việc, mà thậm chí nhiều việc làm còn tự động tìm đến với tôi. Tôi sẽ cho bạn xem một vài bằng chứng như sau

Do có nhiều lựa chọn hơn, tôi thể mạnh dạn từ chối những cơ hội việc làm cảm thấy chưa phù hợp với mong muốn của mình. Ví dụ, có một công ty đã gửi thư mời làm ngay trong ngày tôi phỏng vấn, và tôi đã trả lời cũng ngay chính ngày hôm đó như sau

Ấy là tôi trả lời theo cách tế nhị, chứ lý do thực sự là đã có công ty khác đề nghị trả tôi mức lương cao hơn.

Tóm lại tôi có thể khẳng định: Nếu biết phương pháp thì việc tìm một vị trí lập trình không quá khó. Để tìm được một chỗ đứng trong ngành lập trình, bạn chỉ cần thực hiện tốt ba bước sau:

• Một là xác định hướng yêu thích và phù hợp đối với bạn.
• Hai là chọn phương pháp học tập phù hợp.
• Ba là có chiến thuật tìm việc đúng đắn.

Chuỗi bài viết này nhằm mục đích chỉ cho bạn những việc cụ thể cần làm qua 3 bước đó.

Về lời đồn “ngành lập trình đã bão hòa”

Một vài năm trở lại đây xuất hiện khá nhiều loan truyền tiêu cực về cơ hội việc làm của ngành lập trình. Ví dụ như: Ngành lập trình đã bão hòa. Một mét vuông đất có 10 ông lập trình viên. Lập trình viên thất nghiệp đứng đầy đường. Tỷ lệ cạnh tranh của ngành lập trình rất cao.

Tôi công nhận rằng những lời loan truyền ấy có phần đúng. Tuy nhiên chúng đã bị bi kịch hóa lên nhiều lần.

Trước hết bạn nên biết rằng trong những năm gần đây, nhu cầu tuyển dụng lập trình viên ở Việt Nam vẫn tăng dần theo từng năm bất chấp dịch Covid. Có thể bạn không tin nhưng đó là sự thật. Bạn có thể kiểm chứng lại qua Google, qua internet hoặc hỏi AI như Copilot, ChatGPT hay Gemini. (Tôi đã làm những việc đó thay bạn). Có thể bạn sẽ đặt nghi vấn rằng chẳng lẽ dịch Covid không ảnh hưởng gì đến nhu cầu việc làm của ngành lập trình. Tôi xin trả lời bạn như sau: dịch covid đã làm tốc độ tăng trưởng nhu cầu tuyển dụng của ngành chậm lại chứ không làm giảm nhu cầu tuyển dụng của ngành phát triển phần mềm ở Việt Nam.

Có thể ở đâu đó trên thế giới lập trình viên đã và đang bị sa thải hàng loạt. Có thể ở Việt Nam cũng có nhiều người bị sa thải hơn do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế. Tuy nhiên, một lần nữa tôi khẳng định nhu cầu việc làm vẫn tăng ở Việt Nam, đó là sự thật. Cho nên, hoàn toàn không có chuyện “ngành lập trình đã bão hòa”.

Về việc thất nghiệp nhiều, tôi nghĩ là đúng. Nhưng nguyên nhân chủ yếu là ở chỗ đa số các bạn sinh viên khi tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Tôi biết có những vị trí junior mà người làm công tác tuyển dụng phỏng vấn mãi vẫn không tìm được ứng viên vừa ý. Điều đó có nghĩa là gì? Có nghĩa là tỷ lệ cạnh tranh bằng 0, bởi vì chỉ cần đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng, thì bạn sẽ nhanh chóng được mời vào làm.

Có thể bạn lo lắng rằng nếu tất cả những người học lập trình đều biết phương pháp học, thì trong tương lai họ sẽ cạnh tranh gay gắt với bạn. Nhưng không thể có việc đó đâu. Người yêu thích, biết phương pháp học, nghiêm túc với lập trình thì vẫn sẽ tìm được việc. Trong khi đấy, những người học không nghiêm túc, không thích, không phù hợp với ngành lập trình thì vẫn đầy ra, và họ vẫn sẽ không tìm được việc.

Kết luận

Tóm lại, thay vì hoang mang lo lắng, bạn hãy tập trung xác định đúng hướng yêu thích, phù hợp; và chọn phương pháp học tập đúng; thì trong vài năm tới bạn bạn sẽ ổn thôi.